گزارش یک پرونده:

       به گزارش روابط عمومی آب منطقه ای گیلان، استان گیلان به دلیل موقعیت ممتاز جغرافیایی از مهمترین مناطق کشاورزی کشور به شمار رفته و از استعدادهای طبیعی بالقوه و فراوان پیرامون منابع آب و خاک برخوردار می باشد و در سالهای اخیر با توجه به اهمیت این استان در طرح آمایش سرزمین و در راستای توسعه مدیریت منابع آب چه در بعد کشاورزی و چه در بخش آب آشامیدنی برنامه ریزی و متعاقب آن اقدامات مقتضی صورت گرفته است.

       مطالعات توسعه منابع آب گیلان از دهه های گذشته شمسی آغاز و تاکنون ادامه داشته که از نتایج آن می توان به احداث سدهایی همچون سفیدرود، آیت ا... بهجت (شهر بیجار) و روند اجرای سدهای مخزنی شفارود، پلرود، لاسک و نیز سدهای لاستیکی اشاره نمود.

با توجه به بحرانی بودن وضعیت منابع آب در ایران ، همچنین نا پایدار بودن شرایط آبی استان و احتمال تشدید این موضوع در آینده به دلیل شرایط خشکسالی 30 ساله و افزایش مصارف ، تأمین آب پایدار جهت جلوگیری از بحرانهای اجتماعی، زیست محیطی و امنیتی در اولویتهای تصمیم گیری در سطوح کلان کشور و پیرو آن استان گیلان می باشد و از آغاز دولت یازدهم تا کنون بر مبنای اهمیت والای موضوع، 13 جلسه شورای عالی آب کشور با حضور معاون اول محترم رئیس جمهور برگزار و بنا بر اعلام پایگاه اطلاع رسانی دولت دکتر جهانگیری اذعان داشته که برخی استانهای کشور با بحران و محدودیتهای بی شمار در بخش آب روبرو بوده که می بایست با در نظر گرفتن مسائل اجتماعی برنامه ریزی لازم برای رفع این مشکل انجام پذیرد و موضوع کمبود آب یکی از مسائل پر اهمیت کشور است که نمی توان به سادگی از کنار آن عبور کرد.

       پذیرفتنی است که وقتی قوت غالب بیش از 20 میلیون نفر از ایرانیان در گیلان تأمین می شود پس، آب یک مسئله استانی نبوده و باید به آن، تحت عنوان یک موضوع امنیت ملی نگاه کرد. بر اساس اعلام رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان در مصاحبه منتشره خبرگزاری مهر به تاریخ 1 مرداد 1393 در حال حاضر بیش از 317 هزار خانوار گیلانی در بخش کشاورزی مشغول به کار بوده که نتیجه تلاششان تولید بیش از دو و نیم میلیون تن محصولات کشاورزی می باشد که به صورت اخص 35% نیاز برنج کشور (این محصول به شدت نیازمند به آب می باشد) را تأمین می کند. حال برای بررسی دقیق تر، یک برش استانی مثلاً غرب گیلان را انتخاب می کنیم ، در غرب گیلان ( رضوانشهر ، تالش و آستارا) بنابر اعلام شرکت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی بیش از63000 هکتار اراضی شالیکاری وجود دارد که عموماً بر اساس تجربه های فصول آبیاری و در گرمترین روزهای سال به سختی و دیرهنگام از آب مناسب جهت رفع نیازهای کشاورزی برخوردار می شوند. یکی از منابع آب موجود در غرب گیلان، رودخانه شفارود با آورد متوسط 174 میلیون متر مکعب در سال می باشد.

       جالب است بدانید  آبدهی به هنگام این رودخانه در فصل کشاورزی به طور متوسط 3 متر مکعب در ثانیه بوده و در سالهای خشکسالی در حدود یک متر مکعب در ثانیه که این میزان در شرایط فعلی حتی ساده ترین نیازهای کشاورزی اراضی پایین دست را نیز تأمین نمی کند و شرایط زیست محیطی آن در ماههای گرم سال با بحران مواجه می شود و اکنون در حال حاضر حداقل آب مورد نیاز جهت تأمین نیاز آبی در فصل زراعی و دیگر موارد 9 متر مکعب در ثانیه می باشد.

       یکی از دغدغه های همیشگی در استان جلوگیری از ورود آب شیرین رودخانه ها به دریا و لزوم مدیریت آن بوده است و گفتنی است در شرایط فعلی و به طور متوسط در حدود 115 میلیون متر مکعب آب شیرین این رودخانه وارد دریای کاسپین شده و حال آنکه این رودخانه به طور متوسط در حدود 60 میلیون متر مکعب برای مصارف کشاورزی و حفظ محیط زیست قابلیت مدیریت داشته و مضافاً بررسی آمارها نشان می دهد که در 56 سال گذشته 2 بار سیلاب بزرگتر از 300 متر مکعب در ثانیه ، 8 بار سیلاب بزرگتر از 250 متر مکعب در ثانیه ، 4 با سیلاب بزرگتر از 200 متر مکعب در ثانیه، 20 بار سیلاب بزرگتر از 150 متر مکعب در ثانیه و 50 بار سیلاب بزرگتر از 100 متر مکعب در ثانیه در این رودخانه اتفاق افتاده که باعث وقوع خسارات مالی قابل توجه در پائین دست گردیده که در کنار تأمین آب شرب سالم و مطمئن برای ساکنین منطقه ، ساخت سازه های مدیریتی منابع آب همچون سد مخزنی شفارود ، ضروری و حیاتی به نظر می رسد . همیشه تعارضی نانوشته بین داشته ها و نداشته ها وجود داشته و در این راه مناسب است تا با نکته سنجی و در مسیر توسعه به این بیاندیشیم که چگونه برای بدست آوردن فرصتهای جدید از سنتها و گنجینه های طبیعی خود نیز به درستی محافظت و نگهداری کنیم.

       جنگل های هیرکانی یکی از منحصر به فردترین جنگلهای دنیا هستند که همچون نوار سبزی شیبهای شمالی رشته کوههای البرز و سواحل جنوبی دریای کاسپین یعنی منطقه ای از نزدیکی آستارا در شمال غرب تا حوالی گرگان در شرق ایران را پوشانده و این موهبت الهی بی نظیر از معدود اکوسیستم های به جای مانده از دوران زمین شناسی ژوراسیک می باشد و قطع93 هکتار از آن با هماهنگی و در عرصه های مورد تأیید منابع طبیعی استان بنا بر نامه شمارة 2/3/83/92/63972 مورخة 24/12/1392 مورد تصویب قرار گرفت  و در ازای آن و بر اساس طرح احیایی حوزة 9 شفارود (مطالعات طرح تلفیقی جنگل کاری شفارود ) با هماهنگی اداره کل منابع طبیعی استان و تأیید در ارجاع آن به سازمان جنگل ها و مراتع کشور و بر اساس مطالعات مشاور ذیصلاح به ازای هر درخت پنج و سه دهم برابر یعنی مساحتی حدود 500 هکتار برای احیاء و جایگزینی جنگلهای محدوده سد شفارود برنامه ریزی شده است.

       متأسفانه باید گفت : از سال 1334 تا سال 1386 خورشیدی سالانه بیش از 3000 هکتار از جنگلهای شمال کشور در اقدامات سودجویانه که بیشتر حول محور قاچاق چوب صورت گرفته از بین رفته است. اما به نظر می رسد با بررسی دقیق شرایط و بر اساس اصل همه جانبه نگری مناسب است تا مواردی را که شاید فقط در فرم و شکل به هم شبیه بوده را در محتوا شریک ندانسته و در نقد موضوعات رجحان یک طرح عام المنفعه ملی، باید ها و نبایدها ، همچنین اقدامات اجرایی و اصلاحی آنرا نیز در نظر گرفت.

       معاون محترم رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست ایران در جلسه مدیریت بحران استان کرمان بنا بر خبر شماره 422403 سایت تحلیلی خبری عصر ایران ؛ کشور ایران را داری رتبة اول تنش آبی جهان دانسته و از لزوم برقراری پیوند میان آب های سطحی، آب های زیرزمینی ، مرتع و حفاظت از خاک سخن گفته و حفظ کیفی منابع آب در شئون مختلف ، همچون صنعت و کشاورزی را امری مهم دانسته است.

وی با بیان اینکه باید واقعیت های کشور و شرایط خاص اقلیم را بر اساس همه شواهد دنبال کرد به نکته ای بسیار مهم اشاره داشته و آن اینست که در حال حاضر فرصت محدودی برای انجام کار داریم و دیگر نمی توانیم زمان را از دست بدهیم ، زیرا تغییر اقلیم ، کاهش نزولات آسمانی و... به شکلی است که شرایط ما را دشوار تر می کند و لازمة آن نشان دادن واکنش مناسب است.

       با یکپارچگی ارکان دولت تدبیر و امید حول محور قانون و در راستای اجرای وظایف سازمانی مدیریت منابع آب در کشور این موضوع تمام و کمال بر عهده وزارت نیرو و ذیل آن شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع ‌آب ایران و در استان، شرکت آب منطقه ای گیلان می باشد و بر مبنای بررسی های علمی صورت گرفته ، بهترین واکنش در مناسب ترین زمان، اجرا و توسعه طرحها و پروژه های آبی با توجه به الزامات زیست محیطی است.